Driemaal is scheepsrecht. Ofzo. Na eerdere pogingen om te mogen meedoen aan de eerste edities van burgeronderzoeken naar luchtkwaliteit (2018, 20.000 deelnemers) en droogte (2021, 4.400 deelnemers), was het prijs. Dit maal zocht De Standaard 5.000 burgerwetenschappers voor een onderzoek naar – hoe kan het ook anders – waterkwaliteit. Scheepsrecht, weet je wel.
Waarom?
Water is kostbaar, letterlijk. Ik herinner me nog doemdenkers in de jaren ’90 die beweerden dat de oorlogen van de toekomst om water zouden draaien. Dertig jaar later is het eerste conflict om water een kwestie van tijd en wordt waterschaarste al volop ingezet als wapen. Bovendien hebben we met onze klimaatverstoring een aantal weergoden boos gemaakt die er meer en meer voor zorgen dat we héél véél water te slikken krijgen dan wel maandenlang mogen snakken naar verse regendruppel.
Komt daarbij dat we met dat kostbare water wel erg slordig omspringen. Slechts 1 (!) van de 194 waterlopen en plassen in Vlaanderen is gezond volgens de Europese normen. Fun fact: tegen 2027 moeten alle waterlichamen uit de Kaderrichtlijn Water hieraan voldoen. Wie dacht dat het stikstofdossier al een moeilijk verhaal was, hou je maar vast.
Hoe?
De opdracht was erg duidelijk, de instrumenten makkelijk te hanteren en de locatie goed gekozen. tussen 25 april en 4 mei verzamelden we een waterstaal uit een beek om de hoek. De beek draagt de poëtische naam ‘Watergang van de grote leegte’. Dat waterstaaltje zetten we dan zo’n 48 uur op kweek in een petrischaaltje met agar. Daarna zouden zich blauwe stippen presenteren, tellen en klaar.
Wat?
Elke blauwe stip staat voor een E. colikolonies die zich hebben gevoed met de agar. E. coli is een bacterie die massaal voorkomt in de darmen van alle warmbloedige dieren, waaronder mensen. E. coli in het water wijst op de aanwezigheid van ongezuiverd rioolwater of huishoudelijk afvalwater. Daarom is het een goede indicator voor de algemene kwaliteit van het water.
En … hoe was het?
Op naar de ‘Watergang van de grote leegte’! Of zou er na deze lentegang van de grote droogte niet veel te meten vallen? Het is al een aantal weken kurkdroog, dus even vreesde ik van een lege reis terug te keren. Maar dat viel mee, meer zelfs: door een losliggende steen heb ik proefondervindelijk kunnen vaststellen dat de beek nog voor zeker 30 cm gevuld was.
Potje onder water, deksel erop, fotootje nemen en naar huis. Visueel zag het water er vrij helder uit en kon ik er zelfs twee kreeftachtige insectenwezentjes in ontdekken. Staaltje in het schaaltje, op een schaduwplek op kamertemperatuur en ruim 48 uur z’n ding laten doen.
Dat er iets zou uitkomen, leek vooraf al zo klaar als pompwater: de beek slingert heen en weer tussen landbouwgebied. Uiteindelijk telde ik 20 kolonies. Geen idee of dat veel of weinig is, dat zal uit de globale resultaten moeten blijken.
(Sorry voor de vele waterwoordspelingen.)
Benieuwd naar het resultaat? Je kan het vanaf 7 juni 2025 volgen op www.watermonsters.be.